Tổng Bí thư Tô Lâm. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN

Thể hiện sự tâm đắc với bài viết, Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội cho rằng: Một đất nước phát triển bền vững, nền giáo dục cần tạo ra cơ hội học tập suốt đời thuận tiện nhất cho người dân. Cần thiết kế hệ thống giáo dục quốc dân đảm bảo bất kỳ ai, lứa tuổi nào đều có thể học tập.

Mở ra cơ hội học tập suốt đời thông thoáng, linh hoạt hơn cho người học

"… Muốn biết thì phải thi đua học. Học không bao giờ cùng. Học mãi để tiến bộ mãi. Càng tiến bộ, càng thấy càng phải học thêm"; "Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình" - đây là lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi phát động phong trào toàn dân, toàn quân xóa nạn mù chữ được Tổng Bí thư Tô Lâm nhắc trong bài viết của mình. Bên cạnh đó, Lenin khuyên chúng ta "Học, học nữa, học mãi". Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII khẳng định "Thúc đẩy xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời".

Đối với chính sách học tập suốt đời, Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc cho rằng không nhất thiết con người nào cũng phải theo đuổi để học theo phong trào: Học đại học, cao đẳng hoặc bằng mọi giá phải đạt được 1 trình độ nào đó. Điều quan trọng là năng lực của con người cống hiến để làm ra của cải vật chất, làm cho bản thân luôn cảm thấy hạnh phúc, được toại nguyện với những gì mình làm được. Thành công của mỗi con người không chỉ là cứ phải học bậc học này bậc học kia. Ở một khía cạnh nào đó, đối với những con người năng lực đơn giản, họ chỉ cần học những nghề ngắn (ví dụ làm tóc, trang điểm, thợ kim hoàn...) nhưng họ đã thành công. Ở thời điểm nào đó, việc muốn học tập lên cao chính là quyền của mỗi công dân, hay được gọi là quyền học tập suốt đời đã được quy định trong Hiến pháp.

Bắt đầu từ 1/3/2025, hệ thống giáo dục nghề nghiệp được Thủ tướng giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý. Việc tích hợp giáo dục nghề nghiệp vào hệ thống giáo dục quốc dân giúp tạo ra một lộ trình học tập liên thông, thống nhất từ phổ thông đến giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các chuẩn chương trình đào tạo, đảm bảo chất lượng và sự liên thông giữa các bậc học; bên cạnh đó, tăng cường hợp tác và liên kết. Việc chuyển giao tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đào tạo với các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Điều này giúp nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường lao động.

Điển hình như hiện nay, một sinh viên học cao đẳng muốn học lên đại học còn nhiều khó khăn. Một phần là do chỉ tiêu của các trường đại học đôi khi còn hạn chế; tiếp nữa chương trình đào tạo của cao đẳng hiện chưa phù hợp với đại học, dẫn đến lãng phí cho người học cũng như cơ sở giáo dục đào tạo. Quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng là cơ hội để thiết kế chương trình đào tạo khắc phục được những hạn chế, khúc mắc, mở ra cơ hội học tập suốt đời thông thoáng hơn, linh hoạt hơn, để mỗi người đều có thể dễ dàng tiếp cận ở bất cứ bậc học, lứa tuổi nào.

Cần coi năng lực của mỗi con người là cốt lõi

Theo Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc, trong bài viết "Học tập suốt đời", Tổng Bí thư chỉ ra không ít hạn chế trong việc học tập suốt đời như bệnh thành tích, sính bằng cấp, học không đi đôi với hành…; đây là điều hết sức đúng đắn. Hệ thống giáo dục quốc dân của Việt Nam cần thay đổi, thiết kế hệ thống giáo dục có tính liên thông, tính linh hoạt, cần phải coi trọng "năng lực" của con người là cốt lõi. Dù chúng ta có học bất kỳ bậc học nào nhưng năng lực không đem lại giá trị cho cá nhân, cho gia đình, cho xã hội là không hiệu quả; năng lực của mỗi người thể hiện và đem lại năng suất lao động (hiệu năng); tối ưu hóa được nguồn lực để đem lại giá trị đích thực (hiệu lực), đem lại hiệu quả cao và giá trị cho cá nhân, gia đình, xã hội và đất nước (hiệu quả) mới là giá trị cốt lõi và hạn chế "bệnh thành tích".

Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc phân tích, được vào các trường trung học phổ thông, nhất là các trường trung học phổ thông chất lượng cao là mong muốn của hầu hết phụ huynh và học sinh. Trừ một số các em muốn vào học các trường quốc tế hoặc trường ngoài công lập, có một số lượng không nhỏ các em lựa chọn học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Hệ thống giáo dục mình thiết kế cho các em học lựa chọn rất hay, đó là các em học trung học phổ thông tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hoặc ở các trường trung cấp, trường cao đẳng nghề. Học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp là học song song hai chương trình trung cấp và chương trình hệ trung học phổ thông hệ thường xuyên, giúp học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở sau 3 năm có thể được cấp bằng trung cấp hoặc sau 4 năm lấy bằng cao đẳng, rồi đi xin việc làm. Theo học hệ này, các em được tiếp cận ngay với nghề nghiệp từ sớm, trau dồi kỹ năng, tiếp xúc với doanh nghiệp, hình thành được thói quen làm việc trong môi trường sản xuất kinh doanh từ sớm. Song song đó, các em có cơ hội tiếp cận các chương trình giáo dục phổ thông thường xuyên, sau đó liên thông lên cao đẳng, đại học và trình độ như mong muốn. Nếu chưa có điều kiện, khi đến lứa tuổi 18, các em hoàn toàn có thể tham gia thị trường lao động, làm ra của cải vật chất, làm giàu cho bản thân; đến một thời điểm nào đó, cảm thấy có nhu cầu học tập, các em có thể học cao hơn theo nhu cầu, theo đúng chính sách học tập suốt đời. Bên cạnh đó, có nhiều em khả năng học chưa tốt, hoàn toàn có thể lựa chọn học tập theo đúng khả năng, chứ không chỉ theo kỳ vọng của bố mẹ, gia đình. Cho phép các em lựa chọn con đường học tập phù hợp là rất quan trọng. Chính vì thế, các bậc phụ huynh cần định hướng cho con em: Không có sự phân biệt, miễn là mỗi người đều có việc làm chính đáng, có khả năng làm giàu cho bản thân và cho gia đình, xã hội, đó là có một cuộc sống hạnh phúc.

Đổi mới để thích ứng trong thời đại 4.0

Phạm trù về về phát triển khoa học công nghệ được thể hiện rất rộng trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm. Lấy ví dụ thực tế tại Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội, Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc khẳng định: Nhà trường đã có sự vào cuộc, ứng dụng chuyển đổi số nhanh, đồng thời tự hào là một trong những trường đầu tiên đang ứng dụng trí tuệ nhân tạo, ứng dụng công nghệ thực tế ảo, thực tế ảo tăng cường cho sinh viên.

Nhà trường đã thực hiện giải pháp ứng dụng AI để cá nhân hóa người học. Một lớp có 30 em, không phải em nào cũng có khả năng học như nhau, mỗi em có một năng lực riêng. Với việc áp dụng công nghệ này, thầy cô chỉ cần dành thời gian rất là ngắn để ra bài tập và giám sát kết quả, hướng dẫn từng em trong lớp. Đối với từng học sinh, sinh viên, nhà trường trang bị, hướng dẫn kỹ năng cho các em để học tập trên nền tảng công nghệ chuyển đổi số, công nghệ trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, cũng như thực tế ảo tăng cường. Nhà trường cũng thay đổi chương trình đào tạo để ứng dụng nhiều hơn cho sinh viên để sau này dù làm việc ở vị trí nào trong doanh nghiệp, các em cũng đều đã được học chương trình đào tạo do nhà trường phối hợp với doanh nghiệp điều chỉnh cho phù hợp với công nghệ 4.0.

Hiện nay, lĩnh vực công nghệ 4.0 và AI trí tuệ nhân tạo đã len lỏi và phát triển, phổ cập ở mọi lúc, mọi nơi, mọi ngóc ngách trong trong đời sống xã hội, trong dân dụng và công nghiệp. Giờ phút này ai để chậm tiếp cận công nghệ AI sẽ đánh mất cơ hội. Chính vì vậy bài viết của Tổng Bí thư cũng để cập đến việc không học thì sẽ lạc hậu, không học sẽ đánh mất cơ hội. Mà đánh mất cơ hội đôi khi là sự đào thải và tự đào thải chính mình - Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc nêu rõ.